بازیابی اطلاعات (Data Recovery) چیست؟

بازیابی اطلاعات (Data Recovery) چیست؟ چگونه کار می کند؟

بازیابی اطلاعات چیست؟ در این مقاله ما به بررسی برخی از جوانب بازیابی اطلاعات کامپیوتر و هر نوع دستگاه دیگری (Data Recovery) می پردازیم که به شما کمک می کنند اطلاعات پاک شده خود را که به هر نحوی پاک شده اند بازگردانید. برخی از سر فصل ها:

1.     بازیابی اطلاعات
2.     مزایای بازیابی اطلاعات
3.     اطلاعات پاک شده
4.     دلایل پاک شدن اطلاعات
5.     دستگاه های که از Data Recovery پشتیبانی می کنند
6.     جنبه های فنی Data Recovery
7.     Data recovery در مقابل تعمیر داده (Data Repair)
8.     احتیاط های لازم در برابر پاک شدن اطلاعات
9.     ترفند های نامطمئن Data Recovery
10.     محدودیت های Data Recovery
11.     گستره بازیابی اطلاعات

برای دیدن بهترین برنامه های رایگان بازیابی اطلاعات بر روی دکمه زیر کلیک کنید

بازیابی اطلاعات

بازیابی اطلاعات، به بازگردانی اطلاعات از دستگاه های ذخیره سازی که دچار نقص منطقی یا فیزیکی شده اند می گویند.

نقص منطقی در دسترسی به اطلاعات درون یک دستگاه ذخیره سازی زمانی رخ می دهد که به طور اتفاقی اطلاعات پاک شود، درایو فرمت شود، درایو دچار نقص شود، سیستم عامل دوباره نصب شود و عواملی دیگر. در حالی که نقص فیزیکی می تواند سبب مشکلات اتصال، خرابی اجزا، و مشکلات در عملکرد قطعات الکترونیکی شود.

Data recovery را می توان برای بسیاری از دستگاه های ذخیره ساز مانند، لپ تاپ یا کامپیوتر های رومیزی، هارد های اکسترنال، هارد SSD، درایو های فلش USB، CD/DVD/BD و کارت های حافظه انجام داد.

فرایند Data recovery به دنبال فایل های مورد نظر شما می گردد و آن ها را بازیابی می کند.

مزایای Data Recovery

Data recovery در موقعیت های مختلفی کارآمد است، چه شما در محیط حرفه ای باشید و چه در محیط خانگی. فایل های صوتی، ویدئویی و صدا های ضبط شده شما که در کامپیوتر و یا یک هارد اکسترنال ذخیره شده اند قابل بازسازی نیستند. Data recovery به شما این امکان را می دهد که تمام آن خاطرات عزیز دیجیتالی را بازیابی کنید.

مدارک مهم کسب و کار شما، پروژه ها، نرم افزار های توسعه یافته و موارد دیگر اگر از دست بروند به راحتی بازسازی نمی شوند. Data recovery این اطلاعات مهم را می تواند بازیابی کند و از کم شدن اعتبار شما جلوگیری می کند. Data recovery به جبران فاجعه های از دست رفتن اطلاعات و تضمین تداوم کسب و کار کمک می کند.

اطلاعات پاک شده

فهمیدن دلیل اینکه چرا اطلاعات پاک شده است به اندازه خود فرایند بازیابی اطلاعات مهم است. چگونگی پاک شدن اطلاعات معمولا درست فهمیده نمی شود و به همین دلیل ما شاهد یک بازیابی اطلاعات ناموفق خواهیم بود.

با حذف کردن فایل ها از جای ذخیره شده ی شان، شما به طور کامل آن ها را از دست نمی دهید. در واقع شما می توانید فایل های حذف شده را در فولدر ذخیره ساز موقتی به نام Recycle bin برای سیستم عامل های ویندوز و Trash برای سیستم عامل های مک پیدا کنید. از این قسمت شما می توانید فایل های حذف شده را با کلیک کردن بر روی Restore در ویندوز و Put Back در مک به مکان اولیه خود برگردانید.

همچنین اگر فایل ها را از فولدر موقت هم پاک کنید باز هم از هارد به طور کامل پاک نمی شوند. به همین ترتیب اگر فایل های دیگر به دلیل نقص های منطقی پاک شوند به طور کامل از حافظه دستگاه پاک نمی شوند و قابل بازیابی هستند.

دلایل پاک شدن اطلاعات

پاکش شدن اطلاعات به دو دلیل اتفاق می افتد:

•       نقص منطقی (Logical Failure)
•       نقص فیزیکی (Physical Failure)

Logical Failure زمانی رخ می دهد که فایل مورد نظر شما از قسمت قابل رویت حافظه بر روی سیستم پاک شود. معمول ترین اتفاقات برای این نوع پاک شدن اطلاعات؛ پاک کردن فایل ها از فولدر موقت، خرابی سیستم فایل بندی درایو، نقص سیستم عامل و یا فرمت کردن درایو است. اگر درایو در سیستم شما غیر قابل دسترسی شود، به این معنا است که دسترسی شما به فایل های داخل آن نیز قطع شده است. و از آنجایی که فایل های داخل درایو غیر قابل دسترس هنوز سر جایشان هستند، اگر شما بر روی درایو فایل جدیدی ذخیره نکنید که جایگزین فایل های قبلی شود، شانس بیشتری برای بازیابی اطلاعات دارید.

Physical Failure زمانی رخ می دهد که درایو حافظه شما در سیستم توسط Disk Management در ویندوز و Disk Utility در سیستم عامل مک شناخته نشود. دلایلی که این اتفاق را رقم می زند شامل، مشکلات اتصال، قطعات خراب شده و قسمت ها خراب در درون هارد ذخیره ساز هستند. این خرابی ها ممکن است به دلیل، آتش گرفتن، ضربه خوردن، خیس شدن، و فشار برق زیاد ایجاد شده باشد. این مدل از نقص دسترسی شما را به درایو ذخیره سازی قطع می کند، و شما مجبور می شوید برای دسترسی به اطلاعات خود از یک سرویس Data recovery استفاده کنید. یک سرویس Data recovery از قطعات جایگزین، ابزار های پیشرفته بازیابی اطلاعات و Class 100 clean room برای تعمیر درایو استفاده می کند و اطلاعات شما را بازیابی می کند.

دستگاه های که از Data Recovery پشتیبانی می کنند:

Data recovery برای اغلب دستگاه هایی که اطلاعات ذخیره می کنند قابل اجرا است، از جمله:

بازیابی اطلاعات در دستگاه هایی که در بالا به آن ها اشاره شد با استفاده از تکنیک های متنوعی از بازیابی اطلاعات انجام می شود. در ادامه باید گفت که دستگاه های مختلف نیاز به روش های مختلفی از بازیابی اطلاعات دارند، برای مثال برای گوشی های اندروید باید Rooting صورت بگیرد.

جنبه های فنی Data Recovery

Data recovery بر روی تمامی سیستم عامل ها امکان پذیر است به این دلیل که بیشتر سیستم عامل ها طراحی شده اند که سرعت پردازش در زمان پاک کردن و یا فرمت کردن بالاترین حالت خود باشد. به همین دلیل به جای پاک کردن کامل فایل از ذخیره کننده و جایگزین کردن آن با 0 و 1 های رندوم ( که زمان و انرژی زیادی می برد)، سیستم عامل فقط منابع فایل پاک شده را از روی File system حذف می کند یا در صورتی که فرمت صورت گیرد یک File system جدید جایگزین قبلی می کند. برای پاک کردن کامل اطلاعات، یک نرم افزار اختصاصی از الگوریتم ها پاک کننده اطلاعات پیشرفته استفاده می کند که در چند مرحله کار می کنند، که معمولا سیستم عامل برای افزایش سرعت پردازش از آن ها دوری می کند.

پس زمانی که اطلاعات پاک می شود و یا درایو فرمت می شود، اطلاعات از هارد ذخیره سازی پاک نمی شود. اطلاعات به صورت غیر قابل دسترسی بر روی هارد می ماند تا زمانی که با اطلاعات جدید جایگزین شود. این اطلاعات ترد شده را می توان با کمک نرم افزار های Data recovery که از File signature استفاده می کنند تا درایو مورد نظر را بیت به بیت بگردند، بازیابی کرد. سپس شما می توانید از فایل های اسکن شده یک پیش نمایش دریافت کنید و بین آن ها فایل مورد نظرتان را انتخاب کنید، و آن را در یک هارد دیگر بازیابی کنید که مشکل Overwriting پیش نیاید.در شرایطی که شما یک فایل Overwritten یا خراب دارید نمی توانید اطلاعات را بازیابی کنید و در این مواقع شما می بایست از نرم افزارهای تعمیر داده استفاده کنید تا خرابی فایل ها را درست کنند.

Data recovery در مقابل تعمیر داده (Data Repair)

Data recovery و Data repair دو عملیات متفاوت هستند. در Data recovery، از نرم افزار های بازیابی اطلاعات استفاده می شود تا با اسکن کردن بیت به بیت هارد بر پایه File signature اطلاعات مخفی شده را پیدا کنند. نرم افزار لیستی از فایل های اسکن شده که قابلیت بازیابی دارند را به کاربر نشان می دهد تا کاربر فایل مورد نظر را در محل ذخیره سازی دلخواه آن ها را بازیابی کند.

درحالیکه، در Data repair نرم افزار تعمیر برای درست کردن داده هایی استفاده می شود که خوانده نمی شوند و یا در برنامه ای خاص باز نمی شوند. نرم افزار های تعمیر با استفاده از File header های استاندارد داده خراب را تعمیر می کنند. نرم افزار ممکن است بعضی وقت ها نیاز به یک فایل نمونه برای تعمیر کردن فایل های خراب داشته باشد.

احتیاط های لازم در برابر پاک شدن اطلاعات

بهترین اقدام محتاطانه در مقابل پاک شدن اطلاعات backup گرفتن از آن هاست. شما می توانید این کار را بدون استفاده از برنامه های جانبی انجام دهید یا می توانید با استفاده از برنامه های Back up بر روی سیستم عامل تان (File history بر روی ویندوز و Time machine بر روی مک) این کار را انجام دهید. برای هاردهای اکسترنال خود بهتر است که Back up گرفته شده را بر روی یک هارد دیگر ذخیره کنید.

بهترین روش برای back up گرفتن، روش 1-2-3 است. این روش به این صورت است که شما حداقل 3 کپی از اطلاعات مهمتان بگیرید، 2 کپی را در ذخیره کننده های مختلف قرار دهید و یک کپی را در مکانی به غیر از محل ذخیره ساز نگهدارید.

یکی از نمونه های offsite Storage فضای ابری (Cloud space) است (OneDrive، iCloud). یک backup از فایلی که تمامی اطلاعات مهمتان در آن ذخیره شده است را در فضای ابری ذخیره کنید. فضای ذخیره سازی ابری (Cloud Storage) به شما این اجازه را می دهد که هرگاه که خواستید با استفاده از هر کامپیوتری با اتصال به اینترنت به فضای ابری وارد شوید و اطلاعات ذخیره شده ی خود را بازیابی کنید. شرکت های بزرگ از فضا های ابری استفاده می کنند تا حجم عظیمی از اطلاعات ذخیره کنند و با استفاده از سرور ها مختلف در سرار دنیا به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.

با استفاده کردن از روش 1-2-3، شما دسترسی به اطلاعات خود را بالا می برید، به این شکل که اگر هارد درایوی که در آن backup شما قرار دارد به طور کلی خراب شود شما هنوز هم قابلیت دسترسی به آن اطلاعات را از طریق backup ها دیگر دارید. همچنین ثبات منبع backup خود را بررسی کنید، زیرا احتمال بازیابی اطلاعات را به صورت فوری در هنگام وقوع مشکل را افزایش می دهد.

در صورتی که شما backup از اطلاعات خود ندارید و اطلاعات شما پاک شده است، بهترین کار این است که از استفاده کردن از هاردی که اطلاعات در آن ذخیره شده بوده خودداری کنید تا از Overwrite شدن اطلاعات جلوگیری کنید، تا زمانی که اطلاعاتتان بازیابی شود.

ترفند های نامطمئن Data Recovery

هیچ گاه از ترفند های نا معتبر برای بازیابی اطلاعات از هارد های دارای نقص فیزیکی استفاده نکنید زیرا استفاده از ترفند های نامطمئن برای Data recovery ممکن است موقعیت را برای بازیابی اطلاعات بد تر و پیچیده تر کنند. برای مثال هارد درایو را درون فریزر قرار ندهید که بتوانید دوباره آن را برای کامپیوتر قابل استفاده کنید. این روش ممکن است کار ساز باشد یا نباشد ولی نتیجه ای که قابل پیشبینی است، پاک شدن کامل اطلاعات شماست. بهتر است که از این ترفند برای امید دادن به خودتان استفاده نکنید.

بسیاری از شرکت های Data recovery مرجع گزارش داده اند که بسیار از کاربران ، با استفاده از ترفند های نامعتبر، اطلاعات خود را به طور کامل از دست داده اند. برای مثال برخی کاربران هارد درایو ها را باز کرده و سعی در تعمیر و یا جایگزینی قطعات خراب کرده اند  و یا درایو را مستقیما به مادربورد وصل کرده اند تا بتوانند به آن دسترسی پیدا کنند. این کار ها چالش های زیادی برای صنعت بازیابی اطلاعات به وجود آورده و نگرانی های زیادی را برای امنیت اطلاعات کاربران برانگیخته است.

 محدودیت های Data Recovery

Data recovery همیشه تضمین شده نیست و به دلایل پاک شدن اطلاعات بستگی دارد. برای مثال شما می توانید اطلاعاتی که بدلیل Logical Failure پاک شده اند را با استفاده از نرم افزار های Data recovery بازیابی کنید، به این شرط که شما بعد از پاک شدن اطلاعاتتان از هارد درایو استفاده نکرده باشید. اگر درایو شما به کل خراب شده یا آسیب فیزیکی دیده است، از روش های نامطمئن برای بازیابی اطلاعات کامپیوتر خود و… استفاده نکنید تا از به کلی از بین رفتن اطلاعاتتان جلوگیری کنید، در عوض از یک سرویس Data recovery کمک بگیرید.

موقعیت هایی که در آن بازیابی اطلاعات سخت و یا غیر ممکن است:

•       اطلاعات overwritten شده است.
•       اطلاعات فاسد (corrupt) شده اند.
•       اطلاعات در یک مکان بد (مسدود شده یا غیر قابل دسترس) قرار دارند.

گستره بازیابی اطلاعات

بازیابی اطلاعات معمولا با ورود دستگاه ها ذخیره سازی جدید با چالش هایی مواجه می شوند. برای مثال اگر کامپیوتر شما دارای یک هارد SSD همراه با TRIM command فعال برای جمع آوری زباله است، پس اطلاعات پاک شده برای همیشه و فوری حذف شده اند. شما نمی توانید از یک نرم افزار Data recovery برای این نوع هارد SSD استفاده کنید؛ بنابراین backup گرفتن تنها راه شما است. برای SSD های اکسترنال و SSD هایی که TRIM آن ها غیر فعال است بازیابی اطلاعات انجام شدنی است.

در پایان

اطلاعات مهم ذخیره شده شما بر روی هارد هرگاه ممکن است از بین برود و شما معمولا نمی دانید پاک شدن اطلاعاتتان به چه دلیل است؛ پس، همیشه از فایل های مهمتان یک backup داشته باشید.

منبع: stellarinfo